Mateusz Czarnecki - Otwórz oczy, zaraz świt

Teo, to młody człowiek, który zdążył odnieść już na polu zawodowym spektakularny sukces - na pierwszy rzut oka ma wszystko - pieniądze, pracę, piękną kobietę. Jego życiu czegoś jednak brak - uświadamia sobie to podczas krótkiej podróży do Indii. W jej trakcie przypomina sobie o sobie samym - swoich marzeniach, pragnieniach. Uzmysławia sobie, że stał się sobie obcy, że droga, którą szedł do tej pory zaprowadziła go w miejsce, w którym wcale nie chciał się znaleźć.

Postanawia w swoim życiu coś zmienić, odnaleźć samego siebie i swoją drogę. Po powrocie do Polski, co prawda plan nieco się rozmywa, ale pasmo niepowodzeń na gruncie zawodowym bardzo ułatwia decyzję o kolejnym wyjeździe – Teo postanawia znów wyjechać do Indii, spróbować życia z Amirą – dziewczyną poznaną w Bombaju, która dla Teo stała się bodźcem do refleksji i która uświadomiła mu, że jego życie nie ma smaku, nie ma zapachu. Po przyjeździe spotyka go niestety kolejne rozczarowanie, a wszystkie plany związane z dziewczyną odchodzą w niwecz. Teo decyduje się na podróż – w głąb Indii, w głąb siebie, dopiero tu właściwie zaczyna się prawdziwa przygoda, cała historia. W ciągu kilku intensywnych miesięcy udaje mu się przeżyć więcej, niż przez całe życie. Udaje mu się odzyskać spokój, równowagę, zdefiniować siebie na nowo.

Biorąc książkę do ręki, w głowie miałam dwa scenariusze. Albo książka będzie naprawdę oryginalna i wartościowa, albo wpisze się schemat powieści, której autorzy poznali jedyną prawdą i starają się ją przekazać, czy raczej wmusić czytelnikowi. Okazało się, że „Otwórz oczy, zaraz świt” nie sposób zaliczyć do żadnej z tych kategorii. Przede wszystkim dlatego, że była ona zbyt powierzchowna, pobieżna – zarówno by uznać ją za wartościową, jak i za epatującą jedyną słuszną prawdą. Ostatecznie nie jest to ani literatura podróżnicza, ani filozoficzna, ani z poradnikowym zacięciem. Ociera się to tu, to tam, a potem okręca się o 180 stopni. Nie jest to jednak plus, fakt – nie można jej zaszufladkować, ale też trudno powiedzieć o czym była i o czym być miała. Jest chaotyczna i co chwilę traci kształt, nic w niej nie jest dociągnięte do końca. Tak jak jej bohater, tak też czytelnik jest zmuszany do podążania za każdym novum, bez dociekania przyczyn, bez zastanowienia. Brakuje tu ciągłości, przyczynowości, a ostatecznie konkluzji.

Książki nie czytało się źle, napisana jest dość sprawnie i przede wszystkim akcja toczy się bardzo szybko, więc czytelnik ślizga się po stronach, nie ma szansy się zmęczyć. Styl pozostawia już jednak wiele do życzenia – jest zbyt potoczny, zdania czasami trochę koślawe, zdecydowanie zbyt wiele rzeczy powiedzianych wprost. Miałam wrażenie, że autor zbyt mocno był osadzony w fabule, nie zachował niezbędnego dystansu, nie spróbował uporządkować i odpowiednio rozwinąć wątków, dociągnąć choć jednego do końca. Momentami nudziłam się, a ostatnie sto stron (a więc prawie połowę książki) odliczałam do końca. Moment, w którym Teo uświadami sobie, że chce napisać książki – jak dla mnie jest momentem śmierci całego pomysłu. Z książki o poszukiwaniu siebie robi się książka o pisaniu książki, o poszukiwaniu siebie. Przez wiele stron nie dzieje się nic więcej prócz tego, że Teo siedzi i pisze książkę, którą czytamy. Jeździ od miasta do miasta, w którym nic go nie spotyka (?) i pisze, zbliża się do skończenia, a w końcu kończy i ją wydaje. I kończy się książka. Wniosek jest aż nazbyt oczywisty – z całej tej podróży nie pozostało nic prócz książki – już nie chcę powtarzać książki o czym...

Mocno irytowała mnie również postać głównego bohatera – który nie ważne w jakiej sytuacji się znalazł, zawsze zachowywał się jakby pozjadał wszystkie rozumy i  był pępkiem świata. Kompletnie nie obchodzi go, że być może złamał życie młodej dziewczyny, w ogóle nie zastanawia się nad sobą, zamiast naprawiać, pracować nad czymś – ucieka, szuka nowych wrażeń, nie ma w nim nawet grama refleksji nad swoją dotychczasową egzystencją, nie rodzi się pytanie czy to nie on jest źródłem toksyn w przeróżnych relacjach, w jakie do tej pory wchodził, wszystko i wszystkich traktuje instrumentalnie. Myśli o sobie, jak o ofierze, stawia się w pozycji, w której właśnie staje się panem siebie samego, tak jakby wcześniej ktoś inny żył jego życiem – zamiast się nad czymś zastanowić – odcina się, i za każdym razem to samo. Staje się mędrcem w ciągu kilku tygodni, kompletnie brak mu pokory, wzrasta w swoim egoizmie i w dodatku z tego właśnie czyni wartość. Strasznie szybko i łatwo wszystko przychodzi, ale jednocześnie jest tylko odbiciem na powierzchni, a nie żadnym wejrzeniem w głąb. Problem w tym, że nie jest to żadna kreacja, że nie to było zamiarem.

Być może akapit, czy dwa trafiły do mnie, uznałam, że warto je zapamiętać, czy wziąć pod rozwagę, ale to za mało! Książka brzmi, jak spisana na gorąco - ma słabą kompozycję – według mnie bardziej przypomina szkic, czy niedopracowaną opowieść, ustną relację, niż pełnowartościową fabułę (chodzi mi o to, że autor sypie faktami, wylicza różne rzeczy, ale nie próbuje ich skleić w całość, w rozmowie – zawsze można dopytać, pokazać zainteresowanie jakąś częścią – w książce tego wyboru powinien dokonać autor, a do tego uporządkować historię, popracować nad nią, już nie mówiąc – dopracować. Po raz kolejny - nie jest to relacja ustna, sposób prowadzenia narracji nie pozostawia co do tego złudzeń), końcówka totalnie się sypie i zamiast jakoś zamykać całość jest nienaturalnie wydłużana, ostatecznie  nic nie wnosząc. Do tego całość jest zbyt emocjonalna. Chciałam książkę potraktować ulgowo. Ale spodziewałam się kompletnie innych wad, na te trudno przymknąć oko. Bardzo trudno było mi przełknąć to, co autor miał na myśli, albo – co gorsza, czego na myśli nie miał, a co przekazał. Całkowity dysonans między słowami, a wydarzeniami, czynami. Mnóstwo zgrzytów, a na koniec niesmak.

Ocena: 3/10

Recenzja bierze udział w wyzwaniu Polacy nie gęsi II